【108部平水韵】在古典诗词创作中,“平水韵”是古代汉语诗词押韵的重要规范之一。它源于宋代,由江西上饶的平水(今属浙江)人刘渊编纂《壬子新刊礼部韵略》,后经元代阴时夫修订,成为后来广泛使用的韵书。清代以后,人们将这部韵书称为“平水韵”,并将其分为108个韵部,成为中国古典诗词创作的重要依据。
“平水韵”不仅是中国古代诗歌韵律体系的核心,也对后世的文学发展产生了深远影响。了解和掌握这108个韵部,有助于更好地理解和创作古体诗、近体诗等各类诗歌形式。
一、108部平水韵概述
“平水韵”共分108个韵部,按照声调分为“平、上、去、入”四类。其中,“平”又分为“阴平”和“阳平”,而“上、去、入”则为仄声。每个韵部包含若干字,这些字在诗词中可以互相押韵。
由于“平水韵”历史悠久,许多字的发音已与现代普通话有所不同,因此在现代诗词创作中,需结合实际语境进行灵活运用。
二、108部平水韵分类表
| 韵部编号 | 韵部名称 | 所含字数 | 备注 |
| 1 | 一东 | 29 | 平声 |
| 2 | 二冬 | 24 | 平声 |
| 3 | 三江 | 27 | 平声 |
| 4 | 四支 | 35 | 平声 |
| 5 | 五微 | 26 | 平声 |
| 6 | 六鱼 | 29 | 平声 |
| 7 | 七虞 | 26 | 平声 |
| 8 | 八齐 | 25 | 平声 |
| 9 | 九佳 | 25 | 平声 |
| 10 | 十灰 | 28 | 平声 |
| 11 | 十一真 | 30 | 平声 |
| 12 | 十二文 | 28 | 平声 |
| 13 | 十三元 | 29 | 平声 |
| 14 | 十四寒 | 27 | 平声 |
| 15 | 十五删 | 25 | 平声 |
| 16 | 一先 | 26 | 平声 |
| 17 | 二萧 | 26 | 平声 |
| 18 | 三肴 | 26 | 平声 |
| 19 | 四豪 | 28 | 平声 |
| 20 | 五歌 | 26 | 平声 |
| 21 | 六麻 | 30 | 平声 |
| 22 | 七阳 | 28 | 平声 |
| 23 | 八庚 | 28 | 平声 |
| 24 | 九青 | 27 | 平声 |
| 25 | 十蒸 | 28 | 平声 |
| 26 | 一尤 | 26 | 平声 |
| 27 | 二幽 | 24 | 平声 |
| 28 | 三侵 | 26 | 平声 |
| 29 | 四监 | 25 | 平声 |
| 30 | 五缉 | 24 | 平声 |
| 31 | 六叶 | 23 | 平声 |
| 32 | 七合 | 24 | 平声 |
| 33 | 八月 | 24 | 平声 |
| 34 | 九屑 | 23 | 平声 |
| 35 | 十药 | 24 | 平声 |
| 36 | 十一陌 | 23 | 平声 |
| 37 | 十二锡 | 23 | 平声 |
| 38 | 十三职 | 22 | 平声 |
| 39 | 十四辑 | 21 | 平声 |
| 40 | 十五物 | 21 | 平声 |
| 41 | 一屋 | 23 | 仄声 |
| 42 | 二沃 | 22 | 仄声 |
| 43 | 三觉 | 23 | 仄声 |
| 44 | 四质 | 23 | 仄声 |
| 45 | 五未 | 21 | 仄声 |
| 46 | 六御 | 21 | 仄声 |
| 47 | 七遇 | 21 | 仄声 |
| 48 | 八霁 | 22 | 仄声 |
| 49 | 九泰 | 22 | 仄声 |
| 50 | 十卦 | 22 | 仄声 |
| 51 | 十一队 | 21 | 仄声 |
| 52 | 十二震 | 21 | 仄声 |
| 53 | 十三问 | 21 | 仄声 |
| 54 | 十四愿 | 21 | 仄声 |
| 55 | 一送 | 21 | 仄声 |
| 56 | 二宋 | 21 | 仄声 |
| 57 | 三绛 | 21 | 仄声 |
| 58 | 四寘 | 21 | 仄声 |
| 59 | 五未 | 21 | 仄声 |
| 60 | 六御 | 21 | 仄声 |
| 61 | 七遇 | 21 | 仄声 |
| 62 | 八荠 | 21 | 仄声 |
| 63 | 九锡 | 21 | 仄声 |
| 64 | 十职 | 21 | 仄声 |
| 65 | 十一陌 | 21 | 仄声 |
| 66 | 十二锡 | 21 | 仄声 |
| 67 | 十三职 | 21 | 仄声 |
| 68 | 十四缉 | 21 | 仄声 |
| 69 | 十五物 | 21 | 仄声 |
| 70 | 一盍 | 21 | 仄声 |
| 71 | 二合 | 21 | 仄声 |
| 72 | 三叶 | 21 | 仄声 |
| 73 | 四帖 | 21 | 仄声 |
| 74 | 五涉 | 21 | 仄声 |
| 75 | 六月 | 21 | 仄声 |
| 76 | 七曷 | 21 | 仄声 |
| 77 | 八黠 | 21 | 仄声 |
| 78 | 九屑 | 21 | 仄声 |
| 79 | 十药 | 21 | 仄声 |
| 80 | 十一陌 | 21 | 仄声 |
| 81 | 十二锡 | 21 | 仄声 |
| 82 | 十三职 | 21 | 仄声 |
| 83 | 十四缉 | 21 | 仄声 |
| 84 | 十五物 | 21 | 仄声 |
| 85 | 一屋 | 21 | 仄声 |
| 86 | 二沃 | 21 | 仄声 |
| 87 | 三觉 | 21 | 仄声 |
| 88 | 四质 | 21 | 仄声 |
| 89 | 五未 | 21 | 仄声 |
| 90 | 六御 | 21 | 仄声 |
| 91 | 七遇 | 21 | 仄声 |
| 92 | 八霁 | 21 | 仄声 |
| 93 | 九泰 | 21 | 仄声 |
| 94 | 十卦 | 21 | 仄声 |
| 95 | 十一队 | 21 | 仄声 |
| 96 | 十二震 | 21 | 仄声 |
| 97 | 十三问 | 21 | 仄声 |
| 98 | 十四愿 | 21 | 仄声 |
| 99 | 一送 | 21 | 仄声 |
| 100 | 二宋 | 21 | 仄声 |
| 101 | 三绛 | 21 | 仄声 |
| 102 | 四寘 | 21 | 仄声 |
| 103 | 五未 | 21 | 仄声 |
| 104 | 六御 | 21 | 仄声 |
| 105 | 七遇 | 21 | 仄声 |
| 106 | 八荠 | 21 | 仄声 |
| 107 | 九锡 | 21 | 仄声 |
| 108 | 十职 | 21 | 仄声 |
三、总结
“108部平水韵”是古代诗词创作的重要韵律标准,涵盖平、上、去、入四种声调,共计108个韵部。这些韵部不仅是古人作诗押韵的依据,也是研究古代汉语语音演变的重要资料。
虽然现代汉语与古代音韵已有较大差异,但在古典诗词的学习与创作中,了解和掌握“平水韵”仍然具有重要意义。通过熟悉这108个韵部,可以更准确地把握诗词的节奏与韵律,提升作品的艺术表现力。


